1882

Amsterdam, Gids met Platen, 1882, pp. 116-118. Tekst: Martin Kalff

HET PALEIS VOOR VOLKSVLIJT

(Frederiksplein)

Dagelijks te bezichtigen van 10-4 uur; toegang 25 cts. Bij muziekuitvoeringen, opera's, balletten en tentoonstellingen wisselen de toegangsprijzen. Men vindt ze vermeld in de dagbladen.

Dit reusachtige gebouw (ingewijd 1864), voornamelijk uit ijzer en glas samengesteld, herinnert, wat zijne lijnen en versieringen betreft, den byzantijnschen stijl. Het is 126 M. lang, 80 M. (over het midden gemeten) breed en verheft zich met inbegrip van de Faam, die, met een fakkel in de rechter- en een lauwerkrans in de linkerhand, in zwevende houding op den kunstigen dakkoepel prijkt, 62 M. boven de grondvlakte, die 2.50 M. boven amsterdamsch peil ligt.

Aan zijne oorspronkelijke bestemming, die van monsterhalle, heeft het Paleis voor Volksvlijt niet beantwoord. Zijn stichter, dr. Sarphati, wien een welverdiende herinnering is gewijd door de naar hem genoemde straat had zich namelijk voorgesteld en eene doorloopende, telkens aangroeiende en afwisselende, tentoonstelling te houden van alle voortbrengselen der in- en uitheemsche nijverheid en kunst, met hare grondstoffen, werktuigen en andere hulpmiddelen.

Dat denkbeeld bleek evenwel geen bijval te vinden; vandaar sinds 1868 de geheel veranderde bestemming. De kunstvolle aanblik, welken het inwendige van 't gebouw, met zijn trotschen koepel en verrassende gasverlichting langs de horizontale hoofdlijnen, biedt, is dientengevolge aanmerkelijk geschaad. Het gebouw beantwoordde natuurlijk niet aan de eischen van een concert- en schouwburgzaal, waaraan thans door bordpapier en linnen, met weinig smaak aangebracht, zoo goed en zoo kwaad als 't ging, te gemoet is gekomen. Aan de nagedachtenis van den bouwmeester, C. Outshoorn, zijn we deze verklaring verplicht.

Intusschen was het Paleis tot dusverre de aangewezen plaats voor groote tentoonstellingen, bij welke gelegenheden zijn tuin en het tijdelijk voor een deel van het verkeer onttrokken Frederiksplein insgelijks uitmuntende diensten bewezen.

Het orkest, onder leiding van den komponist Joh. M. Coenen, heeft te recht groote vermaardheid, en de zoogenaamde klassieke concerten (donderdagsavonds) behooren tot de edelste genietingen op het gebied der toonkunst.

De balletten en andere tooneelvertooningen bezitten een hooge mate van aantrekkelijkheid door het meesterlijk geschilderd dekoratief van de hand der heeren J. D. G. Grootveld en zijn kweekeling J. C. Maandag.

Sinds eenige jaren is het Paleis daarenboven in het bezit van een groot, schoon orgel, waarop eerste kunstenaars zich van tijd tot tijd doen hooren.